سوختگی شیمیایی زمانی رخ می‌دهد که فرد در تماس مستقیم با یک ماده شیمیایی یا بخار آن قرار گیرد. سوختگی‌های شیمیایی می‌توانند برای هر فردی و در هر مکانی اتفاق بیفتند و اغلب منجر به آسیب‌های پوستی خواهند شد اما اکثر افراد بدون هیچگونه عوارضی به طور کامل بهبود می‌یابند. به گزارش پزشکان بدون مرز، در نظر داشته باشید که سوختگی‌های شیمیایی شدید برای جلوگیری از عوارض و خطرات کشنده فورا نیاز به مراقبت‌های ویژه دارند. این سوختگی‌ها در صورت بلعیده شدن مواد شیمیایی، بر اندام‌های داخلی افراد تاثیر خواهند گذاشت، بنابراین در صورت بروز این وضعیت باید بلافاصله دهان خود را شسته و به اورژانس مراجعه نمایید.
علل شایع سوختگی شیمیایی
بیشتر سوختگی‌های شیمیایی به علت استفاده نادرست از محصولات رخ خواهند داد. برخی از رایج‌ترین محصولات شیمیایی مرتبط با سوختگی در این قسمت آورده شده است که به آن‌ها خواهیم پرداخت:
•باتری اسیدی اتومبیل
•سفید کننده
•آمونیاک
•پاک کننده‌های استخر
•تمیز کننده و تخلیه کننده توالت
•تمیز کننده گاز و فر
•انواع کود
•تمیز کننده فلز
•رقیق کننده رنگ
•محصولات سفید کننده دندان
البته بسیاری از محصولات دیگر نیز حاوی مواد شیمیایی بوده و سبب سوختگی می‌گردند.
علائم مربوط به سوختگی شیمیایی
علائم سوختگی شیمیایی بسته به عوامل مختلف، متفاوت است. به عنوان مثال، سوختگی ناشی از بلعیده شدن مواد شیمیایی، علائم مختلفی را نسبت به سوختگی‌هایی که روی پوست افراد رخ می‌دهند، ایجاد خواهد کرد، از همین رو علائم سوختگی شیمیایی به عوامل زیر بستگی دارد:
•مدت زمان تماس پوست با مواد شیمیایی
•لمس، استنشاق و یا بلعیدن مواد شیمیایی
•تماس مواد شیمیایی با زخم‌های احتمالی بر روی پوست
•محل دقیق تماس مواد شیمیایی در بدن
•مقدار و مقاومت مواد شیمیایی مورد استفاده
•گاز، مایع یا جامد بودن مواد شیمیایی
به عنوان مثال، در صورت بلعیده شدن مواد شیمیایی قلیایی، معده دچار سوختگی خواهد شد و ممکن است بر روی پوست نشانه‌هایی از سوختگی شیمیایی ایجاد شود. به طور کلی علائم شایع مرتبط با سوختگی‌های شیمیایی عبارتند از:
•پوست سیاه یا مرده که عمدتا در سوختگی شیمیایی اسیدی دیده می‌شود
•تحریک، قرمزی یا سوزش در ناحیه آسیب دیده
•بی حسی یا درد در ناحیه آسیب دیده
•وجود تغییرات یا از دست دادن بینایی در صورت تماس چشم با مواد شیمیایی
در صورت بلعیدن یا استنشاق مواد شیمیایی، ممکن است یک یا چند مورد از علائم نامبرده شده زیر برای فرد به وجود آید:
•ضربان نامنظم قلب و یا ایست قلبی
•فشار خون پایین
•تنگی نفس
•سردرد
•سرفه
•سرگیجه
•تشنج
•کشش عضلانی
شیوه تشخیص این نوع از سوختگی
پزشک بر اساس چندین عامل سوختگی را تشخیص خواهد داد که این عوامل شامل موارد زیر می‌گردند:
•میزان درد در ناحیه آسیب دیده
•میزان آسیب به ناحیه مورد نظر
•عمق سوختگی
•عفونت
•تورم
معرفی انواع سوختگی‌های شیمیایی
پزشک سوختگی را با توجه به میزان آسیب و عمق آن به 3 دسته زیر تقسیم بندی خواهد کرد:
√ سوختگی درجه اول: روی لایه بالایی پوست تاثیر می‌گذارد.
√ سوختگی درجه دوم: باعث آسیب به لایه دوم پوست می‌شود.
√ سوختگی درجه سوم: بر عمیق‌ترین لایه‌های پوست و بافت‌های زیرین تاثیر خواهد گذاشت.
چگونگی مقابله با این شرایط
اگر کسی در معرض یک ماده شیمیایی بر روی پوست یا چشم خود باشد، اولین کاری که باید انجام دهد این است که لباس‌های آلوده را از تن بیرون آورد، سپس نواحی آسیب دیده را حداقل 20 دقیقه با آب شستشو دهد، توجه داشته باشید که اگر این کار با سرعت انجام گیرد از شدت سوختگی کاسته شده و زمان بازیابی کوتاه‌تر خواهد شد، سوختگی شیمیایی اغلب به درمان‌های پزشکی نیاز دارند.
اگر والدین به استنشاق یا بلعیدن مواد شیمیایی کودک خود مظنون هستند باید بلافاصله با مراکز کنترل سم یا اورژانس تماس حاصل نمایند تا از آسیب بیشتر جلوگیری شود. افراد باید پس از سوختگی لباس یا طلا و جواهر آلوده را به سرعت در آورند و درصورت سطحی بودن سوختگی می‌توانند از داروهایی مانند ایبوپروفن یا استامینوفن استفاده نمایند اما اگر سوختگی جدی باشد باید بلافاصله به اورژانس مراجعه کرد. در شرایط نامبرده شده زیر نیز افراد باید فورا به بیمارستان رجوع کنند:
•سوختگی‌های بزرگ
•سوزش ناحیه صورت، دست‌ها، پاها، کشاله ران یا باسن
•سوزش بیش از یک مفصل بزرگ مانند زانو
•کم نشدن درد با داروهای ضددرد
•سرگیجه، فشار خون پایین و کوتاه نفس کشیدن
بسته به شدت وضعیت افراد، پزشکان می‌توانند از روش‌های زیر برای درمان سوختگی استفاده نمایند:
• آنتی بیوتیک‌ها
•داروهای ضد‌خارش
•پاکسازی ناحیه آسیب دیده و برداشتن بافت مرده پوست
•پیوند پوست که شامل اتصال پوست از قسمت سالم به ناحیه آسیب دیده می‌گردد
•مایع داخل وریدی
•مدیریت درد
•جراحی پلاستیک
چه کسانی بیشتر در معرض خطر قرار دارند؟
نوزادان، کودکان، افراد مسن و افراد دارای معلولیت بیشتر در معرض خطر سوختگی شیمیایی قرار دارند. افرادی که در صنایع کشاورزی، تولید، حمل و نقل، خدمات رفاهی، مراقبت‌های پزشکی و ساخت و ساز کار می‌کنند نیز جزو اقشار پر خطر محسوب می‌شوند. در برخی از موارد ممکن است استفاده از برخی محصولات آرایشی و بهداشتی منجر به لایه‌برداری پوست و سوختگی گردد، البته این مورد به ندرت رخ خواهد داد. جالب است بدانید که بی‌دقتی شایع‌ترین علت آسیب به مناطق بدن خواهد بود، از این رو محققان اظهار داشتند پروتکل‌های ایمنی محل کار، آموزش و تجهیزات حفاظتی منجر به کاهش حوادث و دریافت نتیجه بهتر خواهد بود. در نظر داشته باشید که اکثر افراد مبتلا به سوختگی شیمیایی در صورت داشتن درمان مناسب و توانبخشی بهبود خواهند یافت.
روش‌های جلوگیری از سوختگی‌های شیمیایی
افراد می‌توانند با رعایت نکات زیر از سوختگی شیمیایی تا حد زیادی جلوگیری به عمل آورند:
•دور نگه داشتن مواد شیمیایی از دسترس کودکان
•نصب تهویه در محیط کار با مواد شیمیایی
•اجتناب از مصرف مواد شیمیایی
•چسباندن برچسب هشدار بر روی ظروف حاوی مواد شیمیایی
•محکم بستن درب مواد شیمیایی پس از استفاده
•اجتناب از مخلوط کردن مواد شیمیایی با مواد شیمیایی دیگر
•خریدن مواد شیمیایی که دارای ظروف ایمن باشند
•دور نگه داشتن مواد شیمیایی از مواد غذایی و نوشیدنی‌ها
•استفاده از لباس‌های مخصوص به هنگام کار با این مواد
نکته‌ای که باید حتما مورد توجه قرار گیرد این است که افراد باید در صورت شدید بودن نوع سوختگی شیمیایی و یا دارا بودن علائم نامبرده شده حتما به پزشک مراجعه نمایند تا از آسیب‌های آتی جلوگیری به عمل آید و روند درمان کوتاه شود.
[alert type=”info”]منبع : سايت آسان طب – پزشکان بدون مرز[/alert]
هیچ دیدگاهی نوشته نشده است.