کمک های اولیه در مصدومیت با قلاب ماهیگیری

ورزش ماهیگیری یک ورزش عامه پسند در سراسر جهان می باشد که معمولأ جهت گذران فراغت و فعالیتی برای آسایش و راحتی روح و جسم انسان است. مصدومیتهای ناشی از قلاب ماهیگیری چه جهت گذران فراغت و چه بصورت تجاری و گذران زندگی در هنگام تنظیم و استفاده از وسایل ماهیگیری امری عادی است. بیشتر این مصدومیتها کوچک بوده و میتوان آنها را بدون مشکل در مطب پزشک بدون نیاز به عمل جراحی مداوا نمود. معمولأ افرادی که اینگونه مصدوم می گردند ممکن نیست خود را به مطب و خصوصأ به فوریتهای پزشکی (اورژانس) برسانند زیرا خارج کردن قلاب فرو رفته می تواند در محل حادثه انجام پذیرد.

تمام مصدومیتهایی که بواسطه قلاب ماهیگیری پیش می آید نیازمند دقت در ارزیابی محیط بافت آسیب دیده قبل از تلاش برای خارج کردن آن می باشد. بهر حال برخی از فرورفتگیها را نمی توان در محل خارج کرد و نیازمند ارزیابی دقیق مصدومیت و درمان زخم ناشی از آن می باشد.

اگر فرو رفتگی قلاب در چشم یا اطراف آن باشد می بایست بیدرنگ به چشم پزشک مراجعه شود. انتخاب روش برای خارج کردن قلاب به نوع قلاب فرو رفته ، موقعیت مصدومیت و عمق نفوذ در بافت بستگی دارد. بعضی از اوقات ممکن است به بیشتر از یک شیوه جهت خارج کردن و دفع قلاب ماهیگیری نیاز باشد. شیوه کشیدن به عقب ساده ترین روشها است اما شیوه ای است که کمترین موفقیت را داراست.

حال آنکه روش پیش روی قلاب و برش آن تاثیر بیشتری برای آسیبهای سطحی دارد و روشی است که همواره برای خارج کردن قلابهای اندازه بزرگ موفقیت آمیز بوده است. روش کشیدن سریع نخ می تواند در محل بروز حادثه و اغلب بدون نیاز به بی حس کننده ها استفاده شود. همچنین نگهداری از زخم به همراه موفقیت در خارج کردن اشیاء فرورفته و با به کار بردن یک چسب زخم ساده نیز میسر می شود.

در این مقاله چهار تکنیک برای خارج کردن قلاب ماهیگیری از بافت ها شرح داده شده است:

ازریابی دقیق محیط بافت آسیب دیده:

بیشتر آسیبهای ناشی از قلاب بعلت نفوذ قلاب در بافتهای نرم می باشد مانند گیر کردن قلاب در دست، صورت و سر. اما آن می تواند در هر قسمتی از بدن گیر کرده و فرو رود. این مجروحیتها معمولأ در عمق بافت اتفاق نمی افتند چرا که نیروهای خطی در امتداد نخ ماهیگیری تا قلاب عمل می کند و نوک آن موازی با پوست حرکت کرده و از نفوذ در عمق بافت جلوگیری می کند.

شکل شماره یک :

A : قلاب تک شاخ پیکان دار

B : قلاب تک شاخ خاردار

C : قلاب سه شاخ

انواع و اندازه های بسیار متفاوتی از قلابهای ماهیگیری موجود می باشد. (شکل شماره یک) وقتیکه قلاب را مورد بررسی قرار می دهیم به نکات مهمی که می بایست توجه کنیم این است که : آیا قلاب تک شاخ ، دو شاخ یا سه شاخ می باشد؟ آیا قلاب خاردار است؟ تعداد و موقعیت خارها چیست؟

این جزییات به ما در تصمیم گیری روش صحیح خارج نمودن قلاب کمک خواهد نمود. البته اغلب افراد نوع قلابی که مورد استفاده بوده را تشخیص خواهند داد و ممکن است قادر باشند تا یک روش را برای معاینه و دفع مشکل پیشنهاد نمایند. بعضی از اوقات مصدومیتهای ناشی از قلاب ماهیگیری زخمهای خطرناکی در بافتها ایجاد می نماید. رادیوگرافها ممکن است در تشخیص نوع قلاب و همچنین عمق نفوذ در موارد سخت به ما کمک نمایند. در صورتیکه معمولأ انجام نمی گیرند.
وضعیت نوع زخمهای عصبی ، عروقی و همچنین دور یا نزدیک بودن آنها به سطح پوست حتمأ می بایست ارزیابی گردد. همچنین آسیبهای ناشی از قلاب ماهیگیری ممکن است در لایه های پایینتر بافت وارد شده باشد مانند گیر کردن قلاب در استخوان ، تاندونها ، رگها یا اعصاب. قبل از تلاش برای خارج کردن آن نیازمند ارزیابی دقیق از وضعیت زخم می باشد.
موارد نفوذ در چشم دومین دسته مصدومیتهای ناشی از قلاب است که در سرتاسر جهان گزارش شده است. قلابی که در محیط اطراف چشم یا در موقعیتی فرو رفته که خارج کردن آن ممکن است آسیبی به چشم برساند می بایست روی آن را پوشانده و فورأ جهت مشاوره به یک چشم پزشک مراجعه شود.

اصول خارج کردن قلاب ماهیگیری:

در این مقاله چهار تکنیک اصلی خارج کردن قلاب ماهیگیری شرح داده شده است:
1- تکنیک عقب کشیدن
2- تکنیک کشیدن سریع نخ
3- تکنیک سوزن کمکی
4- تکنیک پیشروی و برش

هر روش و برخی اصلاحات آن در جزییات این مقاله شرح داده شده است:

معمولأ انتخاب روش برای خارج کردن قلاب فرو رفته به نظر پزشک، موقعیت مصدومیت بر روی بدن و نوع قلاب بستگی دارد. بیشتر قلابهای فرو رفته می توانند با حداقل دخالت عمل جراحی از بدن خارج شوند. بطور کلی روشهای عقب کشیدن و کشیدن سریع نخ می بایست اولین تکنیکها برای مبادرت به خارج کردن قلاب باشند زیرا کمترین آسیب را به بافتها می رسانند. بیشتر روشهای فرورونده مانند تکنیکهای سوزن کمکی و پیشروی و برش برای خارج نمودن نمونه های سخت به کار می شوند.

بعضی اوقات می بایست از چندین روش برای خارج کردن قلاب استفاده نمود. برخی از این روشها به بی حسی موضعی یا وقفه عصبی نیاز دارد. قلابهایی که بطور سطحی فرورفته اند اگر بتوان با روشی همچون کشیدن سریع نخ به آسانی خارج نمود، ممکن است به بی حس کننده ها نیاز نداشته باشند.

یادمان نرود قبل از عمل درآوردن قلاب حتمأ موقعیتی را که قلاب در آن فرو رفته است به خوبی با محلول Providon-Iodine یا همان محلول معروف بتادین شستشو دهید.
قلابهایی که بیش از یک نوک دارند مانند قلاب سه شاخ می بایست جهت عدم گیرکردن مجدد شاخهای قلاب در حین خارج سازی قلاب رویشان پوشانده یا پیکان نوک آنها بریده گردد. تمام اقلام ضمیمه شده به قلاب مانند نخ ماهیگیری، طعمه، طعمه مصنوعی، چرخنده ها و غیره می بایست از روی آن برداشته شوند. پزشک و ناظرین می بایست دقت نمایند که قلاب پس از خارج شدن در بدن خودشان فرو نرود همچنین چشم می بایست محافظت شود خصوصأ هنگامی که از روش کشیدن سریع نخ استفاده می کنید.

تکنیک عقب کشیدن:

روش عقب کشیدن یکی از راحتترین روشها می باشد اما پایینترین درصد موفقیت را داراست. بیشتر برای حالتهایی که قلاب به صورت سطحی وارد گردیده یا برای قلابهای بدون پیکان مناسب می باشد. ساق قلاب را بطرف پایین فشار دهید. این حرکت باعث چرخش قلاب در عمق و خلاصی پیکان آن از بافت می شود. قلاب میتواند بعد از آن از همان مسیر ورودی از پوست خارج گردد.(شکل شماره دو)

شکل شماره دو : تکنیک عقب کشیدن. ساق قلاب ماهیگیری به پایین فشار داده شده تا هنگامی که نوک آن از مسیر وردی خارج گردد.
هر گونه مقاومت و گیر کردن پیکان قلاب در طول انجام تکنیک می بایست پزشک کار را متوقف نموده و به دیگر روشهای خارج کردن فکر نماید.

تکنیک کشیدن سریع نخ:

تکنیک کشیدن سریع نخ تاثیر بیشتری نسبت به روش عقب کشیدن دارد. معمولأ در همان محیط حادثه انجام می شود و بر این باورند که کمترین آسیب را به بافتها می رساند زیرا علاوه بر اینکه زخم جدیدی را ایجاد نمی کند، بندرت نیازمند بی حس کننده هاست. ممکن است از آن برای خارج کردن هر سایز و اندازه قلابی استفاده شود.

اما بطور معمول بهترین عملکرد را در هنگام خارج کردن قلابهای سایز کوچک و متوسط دارد. این تکنیک همچنین عملکرد خوبی برای قلابهای فرو رفته در عمق دارد اما نمی توان در قسمتهایی از بدن که سفت نمی باشند مانند لاله گوش از این روش استفاده کرد. پزشکان یا معالجان می بایست با روش اجرای آن به خوبی آشنا باشند زیرا اجرای نادرست می تواند باعث آسیب بیشتر به بافتها گردد.
انتهای یک نخ مانند نخ ماهیگیری یا نخ بخیه می بایست به دور قسمت میانی خم قلاب به طور محکم گره زده شود. (شکل شماره سه)

شکل شماره سه : تکنیک کشیدن سریع نخ.

A : نخ را حول قسمت میانی قلاب گره زنید.

B : ساق قلاب را به سمت پوست فشار دهید.

C : در حالی که ساق قلاب را به سمت پوست فشار می دهید نخ را به سرعت و محکم به سوی خود بکشید.

سطح پوست مورد بحث می بایست به خوبی با یک سطح صاف مانند ساق قلاب ماهیگیری که به پوست فشار می آورد ثابت شود. دقت داشته باشید که ساق قلاب را موازی پوست زیرین نگه دارید.
قلاب ماهیگیری ممکن است با سرعت زیاد خارج شود لذا می بایست پزشک و ناظرین خود را از مسیر نخ دور کنند. یک پزشک می بایست همواره از محافظ چشمی برای خارج کردن قلاب فرورفته استفاده کند مخصوصأ وقتیکه از روش کشیدن سریع نخ استفاده می کند.

تکنیک سوزن کمکی:

روش سوزن کمکی نیازمند چالاکی پزشک است. روش مناسبی برای خارج کردن قلابهای سایز بزرگ با تک پیکان در نوک می باشد. اما زمانی که نوک قلاب در سطح پوست فرو رفته اثر بیشتری دارد و می توان با کمک یک سوزن آن را خارج ساخت. پس از آماده کردن پوست و بی حس کردن موضعی آن از یک سوزن بزرگ جهت وارد کردن در زخم قلاب استفاده می کنیم.(شکل شماره چهار)

شکل شماره 4 : تکنیک سوزن کمکی :

A : سوزن بزرگ را در کنار قلاب ماهیگیری فرو برده تا محیط اطراف نوک قلاب را باز نماید.

B : قلاب ماهیگیری و سوزن را به همراه یکدیگر خارج نمایید.

راستای جاسازی سوزن می بایست در امتداد ساق قلاب باشد. شیب آن می بایست به طرف نوک قلاب درون انحنای آن باشد تا سوزن قادر به آزاد کردن پیکان گیرکرده باشد. بسیار مهم است که شیب نوک سوزن در امتداد صحیح باشد. پزشک می بایست قلاب ماهیگیری را به پیش برده تا پیکان از گیر رها شود. آنگاه آنرا در حالی که می چرخاند به سمت بیرون بکشد.
یک روش اصلاحی برای این تکنیک فرو بردن تیغ جراحی در زخم بطرف نوک قلاب می باشد. در آن صورت ممکن است قلاب ماهیگیری خارج گردد زیرا ایجاد شکاف، فضایی را برای نوک قلاب فراهم می آورد. همچنین ممکن است این روش اصلاحی به همراه روش سوزن کمکی برای مصدومیتهای سخت تر مورد استفاده قرار گیرد.

تکنیک پیشروی و برش:

یکی از مزیتهای این روش سنتی خارج کردن قلاب ماهیگیری این است که تقریبأ همواره موفقیت را برای بیرون آوردن قلابهای ماهیگیری به همراه دارد. هر چند آسیب مضاعف به بافتهای مجاور زخم یک نقیصه آن می باشد. روش پیشروی و برش زمانی دارای اثر بیشتری است که نوک قلاب در نزدیکی پوست واقع شده باشد. در این صورت دو روش برای خارج کردن قلاب پیش روی شماست:

1- اگر قلاب فرو رفته فقط دارای پیکان و فاقد خار باشد. (شکل شماره پنج)
2- اگر قلاب فرو رفته علاوه بر پیکان نوک ، خاردار نیز باشد. (شکل شماره شش)

شکل شماره پنج

شکل شماره شش

شکل شماره پنج : تکنیک پیشروی و برش برای قلابهای پیکان دار بدون خار.

A : نوک قلاب را به سمت سطح پوست پیش می بریم.

B : پیکان نوک آن را می بریم.

C : باقیمانده قلاب را از میان زخم در خلاف جهت ورودی خارج می نماییم.

شکل شماره شش : تکنیک پیشروی و برش برای قلابهای خاردار.

A : نوک قلاب را به سمت سطح پوست پیش می بریم.

B : چشم قلاب را می بریم.

C : باقیمانده قلاب را از میان زخم در جهت فرو رفته خارج می نماییم.

ابتدا می بایست داروی بی حسی موضعی را در اطراف پوست آسیب دیده جهت نفوذ در پوست پاشید. نوک قلاب را که شامل تمام پیکان می باشد، توسط انبردست یا سیم چین جهت حرکت قلاب از میان پوست قیچی می کنیم. نوک بریده شده توسط انبردست یا هر وسیله برش دیگر اجازه می دهد تا قلاب ماهیگیری با مقاومت کمی در خلاف مسیر ورودی قلاب خارج شود.

برای قلابهای خاردار، محیط اطراف مصدومیت می بایست توسط داروی بی حس کننده سر شده و قلاب به پیش رانده شود. حال به جای بریدن نوک قلاب، چشم قلاب بریده خواهد گردید. پزشک می تواند پس از آن، کشیدن قلاب را در همان امتدادی که نوک قلاب فرو رفته، خارج نماید.

طریقه مراقبت زخم بعد از خارج کردن قلاب:

بعد از اینکه قلاب ماهیگیری خارج شد می بایست درون زخم برای احتمال وجود چیزهای بیگانه و خارجی مانند طعمه کنکاش گردد. همین قدر کافی است که از پماد آنتی بیوتیک و یک باند استریل بعد از ضد عفونی در حالیکه زخم باز است استفاده کنیم. آمپول کزاز می بایست برای افرادی که بیش از 5 سال از آخرین تزریقشان می گذرد تجویز شود.

[alert type=”info”]منبع : انجمن گسترش و آموزش ماهیگیری ورزشی[/alert]