تریاژ واژه ای است فرانسوی ازکلمه Trier به معنی دسته بندی کردن ،برگرفته شده است.که نخستین بار در قرن هیحدهم میلادی توسط دکتر “دومینک جین لاری” درجنگ واترلو به کار گرفته شده است که در آن زمان اعلام شد اولویت درمان با مصدومانی است که جراحات شدید دارند و نیازمند مداخلات درمانی هستند.
در تعریف سازمان جهانی بهداشت ، تریاژ فرایندی است که برای اولویت بندی بیماران یا مصدومان جهت ارائه خدمات درمانی صورت می گیرد. به این صورت که بیماران و مصدومانی که نیاز فوری و حیاتی به دریافت این خدمات دارند در اولویت قرار می گیرند.
فرایند تریاژ زمانی ضرورت پیدا می کند که منابع و زمان برای ارائه بهترین خدمت ممکن به همه مصدومان و بیماران کافی نباشد.
فرایند تریاژ از صحنه حادثه آغاز شده تا پست پیشرفته پزشکی و بیمارستان میدانی و صحرایی ادامه می یابد و نهایتآ به بیمارستان شهری ختم می شود. در هر یک از این مناطق تا زمانی که شرایط فرد مصدوم تثبیت نشده باشد به طور مستمر تریاژ مجدد باید انجام شود تا بدحال شدن فرد مصدوم و تغییر سطح تریاژ از دید فرد کمک رسان پنهان نگردد.
فرایند تریاژ در حوادث و سوانح با مصدومان انبوه، نه صددرصد کامل و بدون اشکال است و نه صددرصد عادلانه. ولی امری است اخلاقی و گریز ناپذیر.
در فرایند تریاژ جایی برای احساسات و توجه به ویژگی های فردی مصدومان و بیماران وجود ندارد و تنها نتیجه و کارایی عملیات از اهمیت برخوردار است.
در تریاژ چهار دسته معمول وجود دارد :
جهت به یادسپاری این چهار دسته حروف اختصاری ” IDME” را بخاطر بسپاریم.
I=Immediate
فوری (رنگ قرمز)
بیماران و مصدومان اورژانسی که ضایعات مخاطره آمیز دارند و بدون اقدام سریع در کمتر از مدت زمان 2 ساعت آینده جان خود را از دست داده و یا دچار مشکلات و عوارض شدید می شوند.
مواردی همچون عدم واکنش به محیط ، وضعیت ذهنی تغییر یافته و غیرطبیعی (وجود زخم در شکم و قفسه سینه) صداهای تنفسی یک طرفه و غیر واضح و یا عدم وجود نبض های محیطی.
D=DELAYED
تاخیری (رنگ زرد)
بیماران یا مصدومانی که با اینکه جراحت داشته و نیاز به مداخله درمانی و بستری شدن دارند اما بدون درمان هم بیش از مدت زمان 2 ساعت دوام خواهند آورد.
به عبارت دیگر بین مدت زمان 2 تا 6 ساعت آینده باید خدمات درمانی مناسب برای این افراد اعمال شود.
مثل بریدگی عمیق با خونریزی کنترل شده و گردش خون طبیعی ، شکستگی باز ، صدمه های شکمی با علائم حیاتی پایدار ، انگشتان بریده شده و صدمه به سر بدون اختلال در گردش خون و راه هوایی.
M=MINMAL
جزیی-سرپایی( رنگ سبز).
افرادی هستند که قادر به راه رفتن هستند و ضایعات خفیفی دارند که نه جانشان به خطر خواهد افتاد و نه دچار عوارض دائمی ناشی از آسیب می شوند و نیاز به درمان اورژانسی ندارند.
خراشیدگی ها-کوفتگی ها-بریدگی های جزئی.
به این دسته از افراد به دلیل آسیب کم و توانایی راه رفتن ” آسیب دیدگان متحرک ” می گوییم .
E=EXPECTANT
مرده یا کسانی که شانس زنده ماندن آنها خیلی کم است.(رنگ مشکی)
موارد فوت شده و یا مصدومان و بیماران در حال مرگ که ضایعات بسیار شدیدی داشته باشند و شانس بسیار کمی برای بقا دارند، در این گروه قرار می گیرند.
مواردی همچون سوختگی ۹۰ درصد ، وجود آسیب های متعدد و بیرون زدگی قسمتی از مغز ، افراد نیازمند به عملیات CPR
در زمانی که منابع کافی موجود است ، بیماران نیازمند به احیای قلبی ریوی باید احیا شوند.
باید توجه داشت که فرایند تریاژ ، یک فرایند ایستا نیست و کاملا پویا می باشد و در تمامی مواردی بعد از تریاژ اولیه ، ممکن است شرایط افراد بهبود یافته یا دچار آسیب بیشتری شوند.
