زلزله ترکیه ، یادآور درس هایی که آموخته نشد !!!
ترکیه کشوری زلزله خیز است که در محل تلاقی صفحات تکتونیک اروپا، آسیا، آفریقا و عربستان قرار دارد. گسل‌های زلزله این کشور را قطع کرده است.
نرخ مرگ و میر و خرابی ناشی از زلزله تا حد زیادی توسط مقررات ساختمان یک کشور تعیین می‌شود.
این در حالیست که نرخ مرگ و میر و خرابی ناشی از زلزله تا حد زیادی توسط مقررات ساختمان یک کشور تعیین می‌شود. ترک‌ها این مطلب را از راهی سخت و در سال 1999 فرا گرفته‌اند. در این سال زلزله‌ای وسیع در غرب این کشور جان 20 هزار انسان را گرفت که قسمت اعظم آن در نتیجه ریزش ساختمان‌های ضعیف بلندی بود که در دهه 1980 و 1990 میلادی رشدی قارچ گونه داشتند. در آن زمان اگر هر کس آوار ساختمان‌های فروریخته در امتداد ساحل را بررسی می‌کرد می‌توانست آثار صدف دریایی و ماسه ساحل دریا را که با بتون ترکیب شده بود ببیند. میانبری برای کاهش هزینه‌ها که مشخص شد بسیار مرگ‌آور است.
مقیاس خرابی‌های ناشی از زمین لرزه 7.2 ریشتری روز یکشنبه در شهر وان حس ناراحت کننده 12 سال پیش را زنده می‌کند. کارشناسان پس از بازدید از محل می‌نویسند: لزومی ندارد برای درک آنچه در وان اتفاق افتاده کارشناس باشید. تضادی شوکه کننده در این شهر وجود دارد. به بیشتر ساختمان‌ها آسیبی نرسیده است، اما برخی دیگر از ساختمان‌ها مثل کاغذ مچاله شده‌اند. برخی دیگر از ساختمان‌ها را نیز باید به دلیل شکاف‌ها و خسارات داخلی تخلیه کرد. مرگ تقریبا 500 نفر و تخریب 2000 سازه از جمله 80 ساختمان چند طبقه تایید شده است.
«مهمت سوقانچی»، رییس انجمن مهندسین و معماران ترکیه در بازگشت خود از سفر حقیقت یاب به وان می‌گوید: متاسفم که بگویم ترکیه از سال 1999 تا کنون یک ذره پیشرفت نداشته است.
[align=center]
[/align]
شهرداری‌ها، ساختمان‌سازان و ناظران باید ببینند که اهمال آنها، اکنون برابر با قتل است.
به نظر ناظران از جمله رجب طیب اردوغان، نخست وزیر ترکیه، دلایل ویرانی در شهر وان عبارتند از تضعیف بتون با ماسه و استفاده کم از تیرآهن و ستون‌های فولادی برای ایجاد فضای بیشتر. اردوغان روز چهارشنبه اعلام کرد: وقتی به ساختمان‌های مخروبه نگاه می‌کنیم، متوجه می‌شویم که چگونه در احداث آنها از مواد بی‌کیفیت استفاده شده است. می‌بینیم که مردم بهای بتونی را که به ماسه تبدیل شده یا بلوک‌های بتونی غیر مقاوم مورد استفاده در طبقات پایینی را می‌پردازند. شهرداری‌ها، ساختمان‌سازان و ناظران باید ببینند که اهمال آنها، اکنون برابر با قتل است.
حدود 98 درصد ترکیه از جمله پایتخت فرهنگی و مالی این کشور یعنی استانبول که سکونتگاه 15 میلیون نفر است بر روی یا در نزدیکی گسل‌های اصلی زلزله بنا شده است. مقررات ساختمان این کشور در سال 2001 با هدف اعمال استانداردهای سختگیرانه‌تر جدید به روز رسانی شد اما این مهم، پاسخی برای چالش نحوه برخورد با ساختمان‌هایی که پیش از این قانون بنا شده‌اند ندارد. طبق گفته انجمن مهندسین و معماران، سی درصد ساختمان‌های کنونی ترکیه نیازمند مقاوم‌سازی هستند، این در حالی است که 10 درصد آنها را نمی‌توان استفاده کرد. لازم است که تمام این ساختمان‌ها در طرح دولتی بیمه اجباری حوادث ترکیه که در سال 2000 با حمایت بانک جهانی آغاز شده بیمه شوند. اما این صندوق به دلیل کیفیت نا مناسب سازه ها تنها حدود 26 درصد منازل را بیمه کرده است، این رقم در وان 7 درصد بوده است.
هزینه مقاوم‌سازی 30 درصد ساختمان‌های ضعیف در مقایسه با خسارات ناشی از زلزله چیزی نیست.
سوقانچی می‌گوید: تمام ساختمان‌های چند طبقه فروریخته در وان، پیش از سال 2002 بنا شده‌اند که این یک مشکل اساسی است. به ژاپن نگاه کنید، ببینید که چطور پس از زمین لرزه «کوبه» همه چیز را دوباره ساخت. این کار امکان پذیر است اما نیازمند توجه سیاست‌گذاری عمومی است. راه دیگری غیر از این وجود ندارد. هزینه مقاوم‌سازی 30 درصد ساختمان‌های ضعیف در مقایسه با خسارات ناشی از زلزله چیزی نیست.
مشکل دوم اجرای قانون است. مقررات جدید ساختمان ابتدا به صورت آزمایشی در 11 استان لازم‌الاجرا گردید. 70 استان باقیمانده از جمله وان تنها در آغاز این سال در شمول این قانون قرار گرفتند.
یکی از گزارش‌های پارلمان در سال گذشته نشان می‌دهد که مقامات از اعمال مقررات جدید ساختمان ناتوان بوده‌اند. وفق این مقررات، تمام سازه‌ها باید بر اساس نقشه‌های معماران و مهندسین مجاز سازه احداث شده و به تایید بازرسان برسند. گزارش می‌افزاید: اجرای قانون نباید تنها محدود به سازه نهایی باشد. اجرای قانون فرآیندی است که باید تمام مراحل ساخت و ساز از انتخاب محل تا استفاده نهایی از آن سازه را در نظر بگیرد.
علاوه بر این، سوقانچی، رییس انجمن مهندسین و معماران ترکیه معتقد است واگذاری بازرسی استانداردهای ساخت و ساز به شرکت‌های خصوصی اشتباه است. این مهم باید در اختیار دولت باشد. در غیر این صورت به ارتباط پولی میان پیمانکاران و شرکت‌های نظارتی منجر می‌شود که در آن راه برای سوء استفاده باز است.
[align=center]
[/align]
احتمالا وان آخرین نمونه اینگونه تراژدی‌ها نخواهد بود.
درس‌های ترکیه از وان اهمیتی بین‌المللی دارد. تعداد زیادی از شهرهای در حال توسعه در سرتاسر جهان چالش‌های مشابهی دارند. لیما، تهران، کراچی تنها چند نمونه‌ای هستند که در آنها توسعه شهری سریع و کنترل نشده، استانداردهای ایمنی منازل را تحت شعاع قرار داده است، به طوری که احتمالا وان آخرین نمونه اینگونه تراژدی‌ها نخواهد بود.
منبع time.com - ترجمه : سازمان مدیریت بحران کشور
