[align=center]گازگرفتگی انسان خطرناک تر است یا حیوان؟ [/align]
یک پسربچه ۱۱ ساله برزیلی که در حیاط خانه مورد حمله یک سگ وحشی قرار گرفته بود در یک حرکت ناگهانی، گردن سگ را چنان گاز گرفت که سگ بیهوش شد. او با این کار، جان خود را نجات داد و به یک قهرمان تبدیل شد...
جوانی روستایی که برای کار به تهران آمده بود، مورد حمله یک سگ نگهبان قوی هیکل قرار گرفت. این جوان برای دفاع از خود، با دندان هایش شکم سگ را به شدت گاز گرفت و باعث شد این سگ قوی هیکل از پا دربیاید.
در گذشته تصور می شد که انسان های مدرن، توانایی گازگرفتن قدرتمند را از دست داده اند اما ظاهرا قدرت گاز گرفتن انسان، بسیار بیشتر از حد تصور قبلی ماست. پژوهشگران استرالیایی به تازگی اعلام کرده اند که طراحی و ساختار فک انسان به گونه ای است که آن را ۵۰ درصد قوی تر از فک همه میمون های بزرگ می کند. آنها مکانیک جمجمه ای و استخوان های فک انسان را بررسی و آن را با جمجمه و فک سایر حیوانات مقایسه کردند و به این نتایج دست یافتند.
البته هنوز دقیقا مشخص نیست که علت از پا درآمدن سگ های مذکور قدرت بالای فک این افراد بوده یا بزاق آنها باعث از پا درآمدن سگ ها شده است اما احتمال دارد که هر دوی این عوامل، باعث و بانی این اتفاقات بوده باشند.
[align=center]
[/align]
● جنگلی به نام دهان
دهان انسان ها مانند جنگل است. بزاق دهان، پر از باکتری ها، ویروس ها و قارچ هاست. البته از میان همه این میکروارگانیسم ها، باکتری ها در اکثریت هستند. مشخص شده در هر میلی لیتر از بزاق انسان، حدود ۱۰۰ میلیون باکتری وجود دارد که از ۶۰۰ گونه مختلف هستند. یکی از باکتری های مهم موجود در دهان، استافیلوکوک موتانس است. این باکتری، قند و نشاسته موجود در غذاها را به اسید تبدیل می کند و عامل پوسیدگی دندان است. علاوه بر آن استافیلوکوک اپیدرمیس، استافیلوکوک سالیواریوس و لاکتوباسیل را می توان نام برد.
باکتری های زیادی هم در دهان وجود دارند که هنوز شناسایی نشده اند. این باکتری ها برای خود انسان ضرری ندارند اما ممکن است برای سایر موجودات مضر باشند. مثلا مشخص شده که در بزاق انسان (و بسیاری از پستانداران دیگر) باکتری هایی وجود دارند که می توانند باعث بیماری و حتی مرگ پرندگان شوند.
متخصصان سلامت می گویند تماس آب دهان انسان برای پرندگانی مانند طوطی خطرناک است و صاحبان چنین پرندگانی نباید به هیچ وجه پرندگان خود را ببوسند یا نباید غذای جویده شده خود را در دهان پرنده قرار دهند. چون باکتری های موجود در بزاق انسان برای پرندگان خطرناک است و ممکن است باعث ایجاد عفونت در آنها شود.
● علل گازگرفتگی
شاید در ابتدا بعید به نظر برسد. مگر می شود انسانی، انسان دیگر را گاز بگیرد؟! جواب مثبت است. در بعضی مواقع چنین اتفاقاتی رخ می دهد. این گازگرفتگی ها، گاه ممکن است بی خطر باشند اما در بعضی مواقع خطرناک می شوند. در مجموع به هر جراحتی که بر اثر تماس با دندان های انسان به وجود بیاید، گازگرفتگی انسانی گفته می شود و لازم است که بدانیم کدام انواع آن به درمان نیاز دارند. از آنجا که ویروس ها و باکتری های خطرناکی در دهان انسان وجود دارند و می توانند باعث عفونت شوند، این گازگرفتگی ها ممکن است حتی خطرناک تر از گازگرفتگی حیوانات باشند!
گازگرفتگی های عمدی معمولا هنگام دعوا رخ می دهد و باعث جراحت های مختلفی می شود؛ از قرمزی خفیف تا کنده شدن قسمتی از بدن مثل گوش یا بینی! متاسفانه این نوع جراحت ها در کودک آزاری هم دیده می شوند اما در بعضی موارد، تصمیم آگاهانه ای برای گاز گرفتن وجود ندارد و توسط کودکان کم سن و سال یا افراد با معلولیت های ذهنی رخ می دهد که جزو انواع اتفاقی، طبقه بندی می شود. نوع دیگر گازگرفتگی ها، جراحت
مشت بسته نام دارد و زمانی رخ می دهد که فردی به فرد دیگر در قسمت دهان ضربه می زند (مثلا حین ورزش) و باعث صدمه به دست او می شود.
● علایم گازگرفتگی
علایم گازگرفتگی معمولا واضح هستند. مهم ترین نکته در مورد آن، بررسی پارگی پوست و وجود علایم عفونت است. اگر پارگی پوست رخ داده باشد، احتمال عفونت بالا خواهد بود. باید علایم عفونت را شناخت تا بتوان سریع تر به آن رسیدگی کرد.
▪ درد فزاینده و سفتی: گرچه همه انواع گازگرفتگی در ابتدا درد مختصری دارند اما معمولا این درد به تدریج بهبود می یابد اما اگر درد زخم بعد از مدتی بیشتر شد، احتمال دارد عفونت رخ داده باشد.
این نوع درد گاه با سفتی موضع همراه است. یعنی هنگام لمس محل اطراف زخم، به راحتی می توان سفتی را حس کرد.
▪ افزایش قرمزی: ابتدای گازگرفتگی بعضی تغییرات رنگ به خصوص قرمزی پیش می آید اما معمولا این وضعیت به طور ثابتی باقی می ماند. اگر قرمزی موضع بیشتر شد، ممکن است عفونت رخ داده باشد.
▪ ورم فزاینده: محل، در ابتدا کمی ورم می کند اما ورم آن معمولا متوقف می شود. اگر محل زخم مجددا ورم کرد، شاید علامت عفونت باشد.
▪ تب: تب، در فردی که گاز گرفته شده، نگران کننده و نشان دهنده پخش شدن عفونت در بدن است. اگر محل اطراف زخم گرم شود نیز ممکن است علامت عفونت زخم باشد.
▪ چرک: چرک نیز معمولا نشانه عفونت زخم و جزو علایم دیرهنگام آن است.
▪ التهاب غدد: این اتفاق معمولا در مناطق نزدیک گازگرفتگی دیده می شود و واکنش بدن برای دفاع از بدن است.
● مراجعه برای درمان
در گازگرفتگی توسط انسان، حتی اگر خفیف به نظر بیاید، بهتر است با پزشک مشورت شود. اگر پوست پاره شده باشد، احتمال عفونت بیشتر است و نیاز بیشتری برای مراجعه به پزشک دارد. در جراحت های مشت بسته نیز حتما باید با پزشک مشورت شود چون در آن جراحت ها احتمال عفونت زیاد است. گاهی حتی ممکن است شکستگی استخوان یا کشیدگی تاندون ایجاد شده باشد. اگر قسمتی از پوست یا عضله از دست رفته باشد نیز باید بلافاصله به پزشک مراجعه کرد. جراح متخصص می تواند قسمت های از دست رفته را ترمیم کند.
به علاوه گازگرفتگی های عمقی و عفونی نیز به بررسی پزشک نیاز دارند. گاه حتی لازم است بیمار در بیمارستان بستری شود تا بتواند آنتی بیوتیک تزریقی دریافت کند. گازگرفتگی های منطقه سر در کودکان نیز از موارد مهمی است که به توجه پزشکی نیاز دارد. از آنجا که استخوان جمجمه در کودکان نازک است، هر نوع بریدگی در آن منطقه (از جمله پیشانی) که احتمال عفونت داشته باشد را باید جدی گرفت.
گازگرفتگی در بعضی مناطق مانند گوش و بینی نیز جدی است. علت این امر غضروفی بودن این مناطق است که باعث می شود جریان خون در غضروف کم باشد و این قسمت ها بسیار سخت به درمان جواب دهند.
● تشخیص و درمان
پزشک بیمار را بررسی می کند و سوالاتی از وی می پرسد تا متوجه شود گازگرفتگی چگونه و چه زمان رخ داده و تا به حال چه کارهایی برای او انجام شده و آیا به تازگی واکسن کزاز زده یا نه. سپس نوبت بررسی فیزیکی و بدنی بیمار است که طی آن اطراف و داخل محل زخم بررسی می شود تا میزان صدمه معلوم شود.
در مورد زخم های جزیی معمولا فقط یک بررسی سریع کافی است تا معلوم شود پوست پاره شده یا نه اما در مورد زخم های عمقی، گاهی لازم است که محل بیحس شود تا بتوان زخم را بررسی کرد.
به علاوه تست های عملکرد عصبی نیز روی بیمار انجام می شود تا معلوم شود وضعیت عضو صدمه دیده چگونه است. کمک های اولیه در مورد گازگرفتگی، معمولا فقط تمیز کردن محل و قرار دادن یخ به صورت غیرمستقیم برای کاهش درد است. تمیزکردن موضع معمولا توسط آب ساده و صابون ملایم انجام می شود. بهتر است ماده ضدعفونی کننده روی زخم باز زده نشود.
از آنجا که باکتری های زیادی در دهان انسان وجود دارند، تمیز کردن زخم باعث می شود احتمال عفونت کاهش یابد. کار شستشو را حدود ۵ دقیقه ادامه می دهیم و سپس روی زخم را با پانسمان تمیزی می پوشانیم.
اگر در محل زخم خونریزی شدیدی وجود داشت، باید توسط یک دستمال خشک و تمیز به مدت ۱۰ دقیقه روی محل فشار مستقیم وارد کنیم تا خونریزی بند بیاید. به علاوه بالا آوردن عضو صدمه دیده بالاتر از سطح بدن نیز می تواند مانع خونریزی زخم شود. بعد از تمیز کردن، روی زخم را با پانسمان غیرچسبناک استریل می پوشانیم و یادمان باشد که زخم را به دهان خود نبریم چون دهان محلی پر از میکروب است و باعث عفونت زخم می شود.
در مورد زخم های ملایم، فقط تمیزکردن موضع با آب و صابون و خوردن یک مسکن ساده مثل استامینوفن کافی است. اگر پوست پاره شده باشد و بیمار در ۵ سال اخیر واکسن کزاز نزده باشد، پزشک واکسن کزاز تزریق می کند. در زخم های سطحی معمولا به مصرف آنتی بیوتیک نیازی وجود ندارد.
در مورد زخم های عمقی تر، علاوه بر تزریق واکسن کزاز، گاه لازم است پزشک محل را بی حس و سپس زخم را تمیز کند و قسمت های مرده پوست را بردارد. با این کار احتمال بروز عفونت کاهش می یابد. در بعضی موارد هم نیاز به بخیه زدن وجود دارد. مثلا بعضی زخم های عمقی روی زبان به بخیه نیاز دارند.
بعضی زخم های عفونی هم به آنتی بیوتیک نیاز دارند. انتخاب آنتی بیوتیک خوراکی یا تزریقی به شدت عفونت و شرایط بیمار بستگی دارد. افرادی که به هر دلیل مقاومت بدنی کمی دارند مثلا تحت شیمی درمانی هستند یا بیماری نقص سیستم ایمنی (ایدز) دارند یا دیابتیک هستند نیز به مصرف آنتی بیوتیک نیاز دارند. بعضی ویروس ها (مانند هپاتیت B یا C) نیز ممکن است از طریق گازگرفتگی منتقل شوند. در هر حال اگر پزشک لازم بداند داروهای لازم را تجویز می کند تا با بروز این بیماری ها مقابله کند.
سلامت (با تلخیص)
