.
[align=center]زلزله مرگبار در کمین تهران [/align]
«در ۲۵ سال گذشته، ۱۰۰ هزار ایرانی در زلزله های مختلف جان خود را از دست داده اند با این حال حذف روز ایمنی در مقابل زلزله ۵ دی توسط وزارت فرهنگ و ارشاد اسلا می تعجب آور است.» این بخشی از مصاحبه مهندس باقری، رئیس ستاد حوادث غیرمترقبه کشور است که روز گذشته به گلا یه از حذف روز ایمنی در تقویم پرداخته است.
این سخنان در حالی مطرح شد که از مجموع ۸۳ شهر ایران که بیش از ۷۵ هزار جمعیت دارند، مردم ۳۳ شهر در پهنه های با خطر بالا و نسبتا بالای زلزله زندگی می کنند. مهمترین مکان های زلزله خیز دنیا در سه منطقه کمربند چین خورده آلپ هیمالیا، کمربند اطراف اقیانوس آرام و کمربند میانی اقیانوس اطلس پراکنده اند. کشور ما روی کمربند چین خورده آلپ هیمالیا قرار دارد و از جانب دو صفحه اوراسیا و عربستان تحت فشار است. بنابه نظر متخصصان پوسته ای عربستان سالانه به میزان پنج سانتیمتر به سمت فلات ایران حرکت می کند. در نتیجه فشار دو صفحه از شمال و جنوب، مقدار زیادی انرژی در پوسته ایران جمع می شود که به صورت زلزله های کوچک، متوسط و بزرگ هر ازچند گاهی آزاد می شود.
متخصصان ایران را از نظر زلزله خیزی به چهار منطقه تقسیم می کنند. اولین منطقه، کمربند چین خورده زاگرس شامل نواحی جنوبی و جنوب غربی ایران است. این منطقه هر چند زلزله خیز ترین منطقه کشور به حساب میآید اما، زلزله هایی که در آن اتفاق می افتد بیشتر از نوع خفیف و متوسط است. ناحیه البرز نیز زلزله خیز است و محدوده آن از قفقاز تا شمال خراسان است. زلزله هایی که در این قسمت میآید از نوع بزرگ و مخرب است. تعداد این زلزله ها کم و دوره آرامش آن طولانی تر است. زلزله رودبار و منجیل در این منطقه رخ داده است. نواحی مرکزی و شرق ایران نیز زلزله خیز است و زلزله بزرگ طبس در سال ۱۳۵۷ در این قسمت اتفاق افتاده است. چهارمین قسمت از ایران که با خطر بروز زلزله رو به رو است، ناحیه آذربایجان است.
بررسی ها نشان می دهد در این ناحیه خطر بالقوه زلزله زیاد است; چرا که گسل های فراوان و فعالی در این ناحیه وجود دارد و کوه های آتشفشانی سهند و سبلان نیز می توانند در بروز زلزله نقش داشته باشند. هر چند بزرگترین زلزله ثبت شده در ایران در سال ۱۳۵۷ در طبس رخ داده است اما پر تلفات ترین زلزله ایران، زلزله ای است که در سال ۱۳۶۹ در رودبار و منجیل اتفاق افتاد. در این زلزله حدود ۴۰ هزار نفر کشته شدند.
همانطور که عنوان شده در ایران روزی نیست که زلزله نیاید. این زلزله ها در بسیاری موارد کوچک و گاهی بزرگ هستند. در سال گذشته نزدیک به ۸۰ زلزله بزرگ تر از چهار ریشتر مناطق مختلف ایران را لرزاند. در چنین شرایطی و در حالی که زلزله قابل پیش بینی نیست، آماده بودن شهروندان در برابر زلزله امری ضروری به نظر می رسد. ستاد مدیریت بحران که قرار است در هنگام بروز حوادث بزرگی مثل زلزله نقش اصلی را ایفا کند، قدمت زیادی در کشور ما ندارد. هنوز یک دهه از تشکیل این ستاد نمی گذرد و ما در این زمینه تازه اولین گام ها را برداشته ایم.
کارشناسان معتقدند آماده کردن شهروندان در کنار استاندارد کردن ساخت و سازها می تواند خسارت های بروز زلزله را کاهش دهد. به هر حال ما در شرایطی هستیم که زلزله شهرهای بزرگ و مراکز اصلی جمعیتی ما را تهدید می کند. احتمال وقوع زلزله در تهران جدی است و اگر آمادگی لازم در این زمینه وجود نداشته باشد، ممکن است فاجعه بزرگی رخ دهد.
پدر علم زلزله شناسی ایران می گوید: تلفات و خسارات زمین لرزه احتمالی در تهران که همیشه باید انتظار آن را داشت به مراتب بیش از زلزله ای است که چند وقت پیش در هائیتی آمد و فجایع تلخی را به همراه داشت. البته فراموش نکنیم که با توجه به وضعیت نا مناسب پایتخت، تلفات و خسارت های ثانویه آن به مراتب شدید تر از اثرات زلزله مرگبار اصلی خواهد بود.
بهرام عکاشه تصریح می کند: در تهران آب از کوه های البرز جاری شده و به سمت دشت ورامین میآید و یک مخروط افکنه می سازد و مردم هم بدون توجه به گسل و جنس زمین روی مخروط افکنه اقدام به ساخت و ساز کرده اند. نکته اساسی این است که باید در ساخت ساختمان ها به جنس زمین و مقدار خاکبرداری توجه شود و فکر نمی کنم در ساخت و سازهای شهر تهران کسی این مسئله را جدی گرفته باشد.
او با استناد به گزارشی که یک تیم ژاپنی ۱۰ سال پیش تهیه کرده است، می گوید: در صورت بروز زلزله از سمت ری، مناطق ۱۶،۱۲،۱۱ و ۲۰ تهران با خاک یکسان خواهند شد و این مناطق فرسوده ترین بخش های شهر هستند.
یک زلزله بزرگ اگر در منطقه ای پرجمعیت اتفاق بیفتد می تواند آنقدر خسارت جانی و مالی داشته باشد که کشور به طور کامل فلج شود. گستردگی خسارات احتمالی یک زلزله باعث می شود کارشناسان برای موارد مختلف برنامه ریزی کنند.آوار برداری، اطفای حریق، ارایه کمک های اولیه، تخلیه اضطراری و اسکان حادثه دیدگان از فعالیت هایی است که در هنگام وقوع زلزله انجام می شود. اطلاع رسانی در سالهای اخیر باعث شده است که بسیاری از ایرانیان نام این فعالیت ها را شنیده باشند. اینکه شهروندان چقدر با این فعالیت ها آشنا هستند مهم است و مهم تر از آن این است که آنها با چه مواردی آشنایی ندارند.
واقعیت این است که شهروندان نام بسیاری از فعالیت های ضروری در هنگام بروز بحران هایی مانند زلزله را نشنیده اند یا اگر شنیده باشند، آن فعالیت ها را ثانویه می دانند. خدمات روان شناختی و مددکاری از این جمله است و نه تنها شهروندان که بسیاری از مدیران نیز این فعالیت ها را ثانویه قلمداد می کنند. این در حالی است که تجربه نشان می دهد خدمات روان شناختی و مددکاری باید از همان ساعت های اولیه بروز حادثه و همراه با دیگر خدمات ارایه شود. روان شناسان بر ارایه خدمات روان شناختی و نقش مهم این خدمات چه در آماده سازی برای مواجهه با زلزله و چه پس از بروز حادثه تاکید دارند.
[align=left]بخش اول » روزنامه مردم سالاری[/align]